Экспарт беларускай зброі – злачынны бізнес ці рухавік нацыянальнай эканомікі?

Пытаеце – адказваем.

Каталік трохі пакрытыкуе Папу

Для пачатку вырашым маральныя пытанні. Адносна нядаўна (2015 год) на тэму зброі і яе распрацоўкі выказаўся, напрыклад, Папа Рымскі Францішак. «Менэджэры, бізнесмены, яны называюць сябе хрысціянамі і вырабляюць зброю. Гэта выклікае недавер да іх, праўда?» – сказаў пантыфік, выступаючы ў Турыне.

Большасць свецкіх СМІ зрабілі вывад, што першаіерарх Каталіцкага Касцёлу лічыць нехрысціянскім, амаральным вырабляць зброю і гандляваць зброяй. У 2018 годзе папа Францішак, калі верыць ягонаму афіцыйнаму Твітэру, увогуле прапанаваў «забараніць любою зброю, каб мы не жылі ў жаху вайны».

Do we really want peace? Then let’s ban all weapons so we don’t have to live in fear of war.

— Pope Francis (@Pontifex) April 29, 2018

Як усім вядома, аніводны дакумент Каталіцкага Касцёла не ўтрымлівае такога адмоўнага стаўлення да зброі і ваеннай прамысловасці. Такім чынам, тое, што тут сказаў Папа Рымскі Францішак – прыватнае меркаванне Папы. І хоць аўтар гэтага артыкула – католік, і для яго Папа Францішак – аўтарытэт, аднак людзі, якія знаёмыя з каталіцкім веравучэннем, ведаюць, што гэта не значыць, што звычайны каталік не можа крытыкаваць словы ці дзеянні іншага католіка, нават самога Папы.

Калі шчыра, ані словы Папы ў дадзеным выпадку, ані аналагічныя выказванні любога іншага хрысціяніна, паганца, мусульманіна ці атэіста-пацыфіста не трымаюць вады, супярэчаць фактам гісторыі і звычайнай логіцы.

Хто страляе?

Па-першае, самога сучаснага Папу і любога іншага пацыфіста, калі пацыфіст жыве ў дзяржаве з больш-менш адэкватнай праваахоўнай сістэмай, афіцыйна абараняюць як раз спецыяльна падрыхтаваныя і ўзброеныя людзі – паліцыя, спецслужбы, прыватныя ахоўнікі. Нешта я не чуў, каб Папа ці тая ж Хілары Клінтан, якая выступае за абмежаванне валодання зброяй грамадзянамі ЗША, рэальна адмовіліся ад узброенай аховы.

Па-другое, страляе не зброя, страляе чалавек, які трымае гэтую зброю ў руках. Зброя – гэта інструмент, каторы, як і амаль любы інструмент, можна выкарыстаць і для таго, каб знішчыць чалавека, гэтак і для таго, каб яго ўратаваць. Гэтаксама як і хірургічны скальпель, і кухонны нож, і аўтамабіль.

Нават забойства чалавека падлягае маральнай ацэнцы не само па сабе, а толькі з улікам акалічнасцяў — забойства вамі злачынцы пры абароне вашага жыцця ацэньваецца зусім інакш, чым забойства нявіннага чалавека.

Апошняе – ніяк не атрымаецца пазбегнуць вайны, калі «забараніць любую зброю». Людзі ваявалі і забівалі адзін аднаго і да з’яўлення атамнай, і да зʼяўлення ракетнай, і да зʼяўлення агняпальнай зброі, і нават да зʼяўлення халоднай зброі са сталі ці бронзы.

Забіваць людзей можна і простымі палкамі ды камянямі. Проста калі вы забароніце (Дарэчы, якім чынам? І хто будзе адбіраць аўтамат у парушальніка забароны, не маючы ўласнага аўтамата?) высокатэхналагічную зброю, вы ствараеце больш магчымасцяў для гвалту тым, хто больш колькасны і фізічна моцны. Хутчэй за ўсё забіваць стануць толькі болей.

Дарэчы, з гэтай прычыны аўтар лічыць, што беларускім феміністкам варта было б не сумнеўныя і даволі антыправавыя канцэпцыі законаў «супраць хатняга гвалту» адстойваць, а выступаць за вольны продаж зброі цывільным грамадзянам Беларусі. Выслоўе «Бог стварыў людзей слабымі і моцнымі, а палкоўнік Кольт зраўняў іхныя шанцы» дагэтуль не згубіла актуальнасць. І перш за ўсё гэта актуальна – па ўсім зразумелых фізіялагічных прычынах, такіх як рост, вага, мышачная маса і шчыльнасць касцей – для жанчын.

Прычына войнаў і гвалту не ў наяўнасці ці адсутнасці копʼяў, кулямётаў ці ракет, а, як заўсёды, у галовах людзей. Адныя выкарыстоўваюць зброю як прыладу для агрэсіі, іншыя іншай зброяй абараняюцца ад агрэсара ці стрымліваюць агрэсію. Не варта надаваць нежывым прадметам з металу, пластыка і дроту нейкую «злую сілу». Гэта проста глупства, нейкі новы тып атэістычнага забабону.

Зброя для Беларусі і не толькі

У якім стане зараз наш беларускі ВПК? Першае, ён у значнай ступені застаецца часткай агульнасавецкага. А гэта значыць, што дагэтуль у Беларусі няма сваёй серыйнай вытворчасці стралковай зброі, ракет, важнейшай бранетэхнікі, самалётаў і верталётаў.

Танкі, аўтаматы, самалёты, кулямёты, снайперскія стрэльбы, ракеты, снарады, верталёты і шмат што яшчэ мы выкарыстоўваем альбо старыя савецкія (часам нешта мадэрнізуем), альбо купляем – прычым пераважна ў Расеі.

У той жа час у нас ёсць пэўнае «фамільнае срэбра» – гэта і колавыя шасі Менскага заводу колавых цягачоў, якія возяць расейскія стратэгічныя атамныя ракеты і «Іскандэры», і вытворчасць радыёэлектронных сістэм, і сістэм навядзення, і вайсковай оптыкі. Ваеннага «шырпатрэбу» мы амаль не робім, пераважна наш ВПК – гэта высокія тэхналогіі, якія нават тупа скапіраваць вельмі няпроста.

Адначасова наш ВПК шукае альтэрнатыўных партнёраў і кліентаў – распрацоўваліся супрацьтанкавыя ракетныя комплексы разам з Украінай, сістэмы залпавага агню «Паланэз» лічацца беларуска-кітайскай распрацоўкай, беларуская зброя і тэхніка падвойнага прызначэння ідзе ў Афрыку, Азербайджан, Украіну…

Колькі зброі прадае Беларусь?

Пакуль будзем арыентавацца на лічбы 2017 года. Са студзеня па снежань мінулага году агульны экспарт Беларусі склаў $37 мільярдаў, у тым ліку таварны экспарт – $29,2 мільярда, а экспарт паслугаў $7,8 мільярда. У 2017 годзе беларускі ваенны экспарт дасягнуў 1 мільярда даляраў.

Такім чынам, продаж за мяжу беларускай зброі і паслугаў у сферы ваенна-тэхнічнага супрацоўніцтва (гэта, напрыклад, рамонт ці мадэрнізацыя вайсковай тэхнікі савецкіх часоў на беларускіх заводах ці беларускімі спецыялістамі за мяжой) у прынцыпе складаюць прыкладна 3 адсоткі агульнага беларускага экспарту.

Пры гэтым, першае – вялікая доля беларускага экспарту гэта па вялікім рахунку сыравіна ці прадукты невысокай ступені апрацоўкі з замежнай ці сваёй сыравіны. Узяць тыя ж самыя калійныя ўгнаенні ці нафтапрадукты, драўніна, сельскагаспадарчая сыравіна. Такім чынам гэта прадукцыя з не надта вялікай доляй дададзенай вартасці.

Тое ж самае з экспартнымі паслугамі – «каля паловы агульнага абʼёму экспартных паслугаў займаюць транспартныя паслугі». Што, пагадзіцеся, таксама не нейкая ўнікальная хай-тэк сфера.

Адназначна высокатэхналагічны беларускі экспарт у 2017 годзе – гэта $5,3 мільярда прададзеных машын, рознага тэхнічнага абсталявання і транспартных сродкаў, а таксама паслугі ў сферы ІТ. І тут ужо роля для эканомікі краіны нават аднаго мільярда даляраў беларускага ВПК пачынае выглядаць ВЕЛЬМІ ВАЖНАЙ.

«Мы ў шэрых мундырах, пад шэрым крывіцкім небам»

Зробім пэўныя высновы. Беларускі ваенна-прамысловы комплекс дапамагае вырашаць некалькі мэтаў – першае, ён змяншае залежнасць нашай краіны ў сферы ўзбраення Узброеных Сіл, праваахоўных органаў і спецыяльных службаў. Скажам адкрыта, развіццё беларускага ВПК зніжае нашую залежнасць ад Масквы.

Па-другое, новыя ўзоры тэхнікі (тыя ж самыя дальнабойныя ракетныя комплексы «Паланэз») зʼяўляюцца пэўным сродкам стрымлівання магчымай агрэсіі. А сродкі радыёэлектроннай барацьбы ўжо зараз могуць выкарыстоўвацца ў нябачнай барацьбе за незалежнасць краіны.

Рабатызаваны супрацьтанкавы комплекс «Багамол». Відэа Дзяржаўнага ваенна-прамысловага каміту

Трэцяе, беларускі ВПК – гэта высокія тэхналогіі – колавыя сістэмы МЗКЦ, сістэмы навядзення ракет, прылады начнога бачання, баявыя і разведвальныя беспілотнікі і рабатызаваныя сістэмы. Поспехі беларускага ВПК тут пераўтвараюцца ў новыя працоўныя месцы для людзей з высокай адукацыяй і заробкамі, падвышэнне ўзроўню жыцця насельніцтва, развіццё адукацыі.

Нарэшце, гэта грошы для дзяржаўнага бюджэту і частковае выпраўленне дэфіцыту гандлёвага балансу.

Цяжка сказаць, ці трэба тут спецыяльна агучваць нейкія высновы. Я асабіста не толькі каталік, але і нацыяналіст – то бок хачу, каб Беларусь хутка развівала эканоміку, распрацоўвала новыя тэхналогіі, мела армію, якая ўзброеная сучаснай тэхнікай. Такім чынам поспехі і развіццё беларускага ВПК я магу толькі вітаць.

***

Меркаванне аўтара можа не супадаць з меркаваннем рэдакцыі.

***

Спадабаўся матэрыял? Паспей абмеркаваць яго ў каментах пабліка RFRM на Facebook, пакуль усе нашыя там. Далучайся да самай актыўнай суполкі рэфарматараў у Беларусі і запрашай сяброў!