«Вярнуся адразу, каб на выпаленым полі пачаць нешта ўзгадоўваць»: дыджэй Аляксандр Багданаў — пра музыку як зброю і тэрапію

Дыджей і арт-дырэктар культурнага цэнтру «Корпус» Аляксандр Багданаў падчас польскага гастрольнага тура завітаў у Варшаву, дзе на пачатку красавіка даў канцэрт у беларускім бары «Карма».

Сустрэліся з Аляксандрам у гэтым атмасферным месцы, каб распытаць пра трансфармацыю «Корпуса», прадзюсаванне музычных груп і творчыя планы.

Аляксандр Багданаў, вядомы таксама як Папа Бо, — сузаснавальнік і арт-дырэктар культурнага цэнтру «Корпус». Быў прамоўтэрам дзясятка беларускіх гуртоў, сярод якіх «Касіяпея», «Серебряная свадьба», «Петля Пристрастия», «Адис Абеба», «Port Mone», «Shuma»…

У жніўні 2020-га выходзіў на маршы з дыджэйскай устаноўкай, ставіў музыку для пратэстоўцаў, назваўшы акцыю «#музыкаоружие».

У 2021 годзе Аляксандр Багданаў і сцэнограф цэнтру Максім Крук былі арыштаваныя і правялі ў СІЗА каля трох з паловай месяцаў. Пасля суда яны атрымалі тры гады «хіміі», аднак паспяхова эвакуяваліся ў Грузію.

Культурны цэнтр «Корпус» спыніў працу ў Мінску ў верасні 2021-га.

 

«Першыя паўгода ў Грузіі ўсім заўсёды добра…»

— З часу вашай эвакуацыі з Беларусі прайшоў год. Ці вярнуліся вы на ранейшы ўзровень актыўнасці?

— На папярэдні ўзровень актыўнасці каманда «Корпуса» вяртаецца толькі цяпер. Бо ўвесь мінулы год адбываўся пошук фармату, у якім каманда будзе існаваць, і таго, чым мы будзем займацца.

Да таго ж Грузія — вельмі спецыфічная краіна.

Мы сустрэліся тут усёй нашай камандай, бо двое з нас сядзелі, а двое выехалі раней — і нас дачакаліся.

Вельмі хацелі рабіць мерапрыемствы — выставы, праекты. Меркавалі прымацавацца да нейкай прасторы, каб ладзіць рэгулярныя івэнты для беларусаў, якіх на той момант у Грузіі было вельмі шмат.

Адразу ўбачылі, што ў гэтай краіне не развіты культурны «варушняк», зусім ён не на тым узроўні, як мы прывыклі. І мы захацелі ўклініцца. А тое аказалася немагчымым, бо спецыфіка гэтага месца і менталітэт такія, што нешта зрабіць значнае, на пастаяннай аснове і чотка, як мы любім, зусім не атрымліваецца. То-бок увогуле!

Галоўным чынам з-за панібрацтва. Тут няма такой практыкі, як пісьмовыя дамоўленасці. Каб зрабіць якое мерапрыемства, ты не прэзентацыю рыхтуеш, а два дні п’еш чачу з грузінамі, слухаеш пра ўсе іх праблемы і знаёмішся з усімі іх родзічамі…

— А ў выніку — пасля чачы — нешта рэалізоўвалася?

— Усё вельмі неканкрэтна і плыве.

Уладальнікам клубаў на ўсё пофіг. Людзі туды і так прыйдуць — такая там пазіцыя.

Як пачалася вайна, мы вырашылі зрабіць вялікае мерапрыемства ў знак салідарнасці і дзеля збору грошай з беларускай актыўнай дыяспары на падтрымку Украіны. Месяц дамаўляліся з клубам, склалі спіс пытанняў да іх. А яны такія: «Усё і так разруліцца». І калі мы прыйшлі на іх пляцоўку, запрасілі валанцёраў, адмылі ўвесь клуб, пульты, што прыліплі да засохлага піва на стале, пачысцілі калонкі, разабралі правады, яны былі ў шоку. Ніхто ў іх так не працуе.

Колькі я не спрабаваў там з некім завязацца, зрабіць на фестывалі сцэну, напрыклад, арганізаваць сваё мерапрыемства ў Батумі, усё ўпіралася ў такое стаўленне.

Такая грузінская сіеста… Ім нічога не трэба. Ніхто не адказвае на лісты з менеджарскімі прапановамі. Трэба ісці і дамаўляцца на месцы.

— Але ж вы засталіся ў Грузіі. Не было жадання з’ехаць?

— Першыя паўгады ў Грузіі ўсім заўсёды добра: каларытна, цёпла, смачна і не так дорага, як у Еўропе. Але пасля першай хвалі мабілізацыі ў Расіі кошты сталі параўнальнымі.

Аднак мы задумаліся пра пераезд яшчэ і таму, што зразумелі, наколькі ў Еўропе больш магчымасцей: развіта інфраструктура і існуе патрэба ў якасных мерапрыемствах.

Усё больш цывілізавана і па-еўрапейску.

І мы пачалі пісаць праекты, каб рэалізаваць пераезд. Два чалавекі з нашай каманды ўжо жывуць у Польшчы. Двое засталіся, але ў маі плануем адтуль з’ехаць.

Назіраю, што за апошнія пару месяцаў шмат актыўных людзей з Грузіі выехалі.

— Перастала Грузія быць эмігранцкім раем…

— Так, да таго ж там няпэўная палітычная сітуацыя. І нельга падацца на міжнародную абарону, а мне трэба было б — як «экстрэмісту».

— То-бок гэты ваш польскі тур — своеасаблівая разведка?

— Так, у мяне за год было некалькі разведак. Першы раз паехаў у тур летам, калі мяне запрасілі як дыджэя на фестываль у Познань. Там запланаваў яшчэ некалькі мерапрыемстваў.

Тады і ўбачыў, што я, як артыст, суперзапатрабаваны.

Другі раз мы паехалі ўсёй камандай у пачатку верасня — і атрымалі сапраўдную прыгоду.

Бо мы напісалі праект перасоўнага фестывалю Belarus Outside Sound System.

— Вельмі амбітны, дарэчы, праект, дзе вы абяцаеце залучаць у беларускія мерапрыемствы мясцовыя кам’юніці. Атрымалася?

— Атрымалася, але не з першага разу. У нас быў план праводзіць гэты фестываль у чатырох сталіцах, дзе сканцэнтравана беларуская эміграцыя, — у Тбілісі, Берліне, Вільні, Варшаве.

Нашы мерапрыемствы не павінны былі нагадваць стандартныя эмігранцкія падзеі, калі эксплуатуецца адзін і той жа пул артыстаў і прыходзяць адны і тыя ж гледачы, а беларуская культура пры гэтым застаецца ва ўласным гета. Таму мы запланавалі выступы маладзёжных беларускіх груп з інтэрнацыянальнай праграмай, з абавязковым удзелам мясцовых дыджэяў і артыстаў, якія б прыцягнулі мясцовую аўдыторыю. Каб усё перамяшаць і зрабіць такі інтэрнацыянальны «варушняк».

Фінансаванне вось-вось павінна было прыйсці, але мы, як маладыя і не навучаныя рабоце з грантамі, паехалі рэалізоўваць гэты фестываль у Еўропу, не дачакаўшыся грошай. І захраслі. Бюракратычная машына спрацавала такім чынам, што грошы нам пераводзілі шэсць месяцаў. Аднак у нас быў запасны план: выступ у Гамбургу на разагрэве немецкай техна-групы Meute.

— Гэта ж тая група, музыкі якой сталі вашымі «хроснымі бацькамі», калі вы сядзелі ў беларускім СІЗА? І пад іх трэк людзі на мітынгу скандзіравалі «Как ашчушчэния?».

— Так, а калі нас выпусцілі, яны выставілі на аўкцыёне свой кіцель. Прадалі яго за вялікія грошы і такім чынам забяспечылі нам уцёкі з Беларусі.

А пасля, калі мы апынуліся на свабодзе, яны прапанавалі прыехаць на канцэрт у іх родны горад, толькі папрасілі, каб я выступіў не на сцэне, як звычайны дыджэй, а так, як гэта было ў 2020-м.

І мы зноў сталі распрацоўваць увесь гэты разгруз, гэту тэхніку.

— Як дарэчы, называецца ваша ўстаноўка, якую вы выкарысталі на мітынгу?

— Тэхнічна гэта разгруз — як у вулічных музыкантаў, каб разгрузіць спіну, са столікам, на якім усталёўваецца дыджэйскі пульт.

Толькі ў 2020-м калонка была перасоўная, а на нямецкім канцэрце гук ішоў па радыёперадатчыку на вялікія калонкі, а відэа адразу транслявалася на вялікім экране.

Поўную версію дыджэй-сэта гурт Meute выклаў на сваім паўмільённым канале з заклікам данаціць пацярпелым ад рэжыму беларускім артыстам. Бо мы папярэдне дамовіліся з Сяргеем Будкіным і Радай культуры, што гэта будзе акцыя для падтрымкі рэпрэсаваных у сферы культуры.

А пасля канцэрта мы ў чаканні грошай на перасоўны фестываль спыніліся ў польскім Шчэціне. Праз знаёмых нам прапанавалі пажыць у даволі незвычайным месцы.

У цэнтры Шчэціна ёсць вялізны густы парк, на месцы якога некалі былі французскія могілкі. Французы ўсе косці даўно вывезлі, а магільныя пліты са старымі надпісамі засталіся. І застаўся Дом трунара на краі гэтага парку. Яго адрэстаўравалі і ператварылі ў культурны цэнтр — з садам, з дворыкам, агароджаным магільнымі плітамі. Домік цудоўны і вельмі ўтульны для пражывання. На першым паверсе ёсць месца для маленькіх выстаў ці канцэртаў на 50-60 чалавек. Мы адразу прыдумалі, што туды трэба прывезьці Беньку (Света Бень — спявачка, музыкант, тэатральны рэжысёр, лідэр Кабарэ-бэнд «Серебряная Свадьба» — reform.by).

У падвале майстэрні — рай для мастака.

І мы там, пакуль у адчаі чакалі грошы на фестываль, прыдумалі новы праект #cultResidence 2.0 — рэзідэнцыю для беларускіх творцаў. Каб яны маглі цягам ад трох тыдняў да месяца ў спакоі завяршыць свае праекты, на якія не маглі знайсці ні рэсурсаў, ні часу.

Да таго ж у нас ёсць шмат знаёмых, якія не могуць завяршыць свае альбомы, выставачныя праекты ці спектаклі, таму што людзі знаходзяцца ў розных краінах. Таму запланавалі, што будзем прымаць часткова сольныя праекты, а часткова — камандныя, для творцаў, якім трэба сустрэцца, каб нешта пачатае дапрацаваць.

Мы знайшлі фінансаванне для арэнды гэтага дома на паўгода, для стыпендый і сутачных творцам. У нас будзе шэсць заездаў.

2 красавіка закончылі прымаць заяўкі, не ўсе яшчэ праглядзелі, але я дакладна ведаю, што першым рэзідэнтам будзе перакладчык кнігі на беларускую мову.

У сярэдзіне лета прыедзе Бенька, якая вырашыла зрабіць калабу з былым віджэем «Серебряной свадьбы» і электронным музыкантам Сяргеем Навіцкім.

Сяргей, акрамя тэхна, робіць яшчэ вельмі далікатную абстрактную электроніку. У яго ёсць шмат накідаў, з якімі не ведае, што рабіць. А ў Бенькі шмат вершаў, якія яна не можа з Галяй (Галя Чыкіс — спявачка, кампазітарка, прадзюсарка) рэалізаваць у іх праекце. І яны будуць месяц разам пісаць альбом.

Яшчэ мне б вельмі хацелася, каб нехта зрабіў аб’ект на месцы, звязаны з лэнд-артам. І каб прыехаў хтосьці, звязаны з выяўленчым мастацтвам.

— А што наконт перасоўнага фестывалю Belarus Outside Sound System. Запусціўся праект?

— Так, рэалізуем мы яго толькі цяпер, знайшлі частковае фінансаванне на правядзенне трох мерапрыемстваў — у Тбілісі, Вільні і Берліне.

У панядзелак лячу ў Тбілісі, у пятніцу робім гэта мерапрыемства. Усе грошы ад уваходу перадаём Радзе культуры. 28 красавіка працуем у Вільні. У Тбілісі хэдлайнер Super Besse. У Вільні — Бенька і Галя Чыкіс. У Берліне — Shuma.

Будзе канцэрт плюс дыджэйская вечарынка з мясцовым артыстам, са мной і з беларускім дыджэем, які жыве ў гэтым горадзе.

Выбіраем такога, які каціруецца, і не проста запосціць афішку, а раскажа, што гэта беларускае мерапрыемства, што мы збіраем грошы на падтрымку рэпрэсаваных дзеячаў. Для нас важна, каб мы змаглі паказаць для локалаў, што беларуская сучасная культура — гэта свежа.

Пакуль план такі, што пасля Берліна вяртацца ў Грузію я не буду.

Ёсць жаданне рухаць справу далей. Напрыклад, ёсць фестывалі Showcase, на якіх тусуецца не толькі публіка, але і журналісты, і дырэктары фэстаў, і арт-дырэктары клубаў, каб нешта класнае зачапіць. Мы можам прыехаць з Belarus Outside Sound System, напрыклад, на Tallin Music Week і вечар заняць нашымі артыстамі — паказаць актуальную беларускую музыку.

Таксама ёсць ідэя выдаць вінілавую пласцінку з класнымі рэміксамі беларускіх электронных музыкантаў на знакавыя трэкі. «Не касіў Ясь канюшыну», а напрыклад «Грай» Ляпіса Трубяцкога. Заказаць у беларускіх электронных музыкантаў па такім рэміксе і сабраць на пласцінцы. А пласцінку не прадаваць, а разаслаць на ўсе еўрапейскія радыёстанцыі, якія спецыялізуюцца на вінілавай музыцы, розным вінілавым лейблам, калекцыянерам, дыджэям, якія іграюць з вініла, каб у кожнага, хто грае нейкія сеты на вялікіх мерапрыемствах ці круцяць падборкі новага музла з пласцінак на інтэрнэт-радыё, былі нашы пласцінкі. І каб гучала, што гэта беларуская музыка.

— Якія, дарэчы, знакавыя трэкі можаце адразу назваць?

— «Тры чарапахі» могуць быць. Нешта з «Троіцы», народныя аўтэнтычныя запісы, рэмікс Shuma, напрыклад.

«Прадзюсаванне пачалося выпадкова»

— Як вы заняліся прадзюсаваннем?

— Абсалютна выпадкова.

— Трэба было мець нейкі пачатковы капітал?

— Не было ні пачатковага, ні канчатковага. Толькі навык і імкненне.

А пачалося ўсё з групы «Нагуаль», пазнаёміўся з імі і стаў дапамагаць. А пасля пачалі іншыя музыкі звяртацца.

— Проста зразумелі, што гэта вашае?

— Менавіта, стала атрымлівацца. І на момант, калі пачынаўся «Корпус», я пазаймаўся з «Касіяпеяй», «Серебряной свадьбой», «Петлей Пристрастия», «Адис Абебой», «Port Mone», «Shuma» і іншымі…
Але «Корпус» перакрэсліў ўсе, і таму ўсе гурты адправіліся ў свабоднае плаванне…

— Цяперашні тур Светы Бень і Галі Чыкіс — вашых рук справа?

— Так, маіх рук справа. Бенька мне як родзічка стала за дзесяць гадоў сумеснай работы. І цяпер, калі яна пераехала так імкліва і нечакана, ёй трэба дапамагаць. Да таго ж мне вельмі спадабаўся матэрыял гэтага альбома. А яны не ведалі, як яго выпускаць, прасоўваць, як тут арганізоўваць канцэрты. Артысты, карацей…
Беньцы больш не было да каго звярнуцца, а ў мяне якраз быў час, і я ўпісаўся, каб дапамагчы таленавітаму чалавеку і таленавітаму матэрыялу.

— Як гэта — пачынаць усё з нуля? Што дапамагае — харызма, старыя сувязі, напрацоўкі?

— Усё чапляецца адно за адно. Старыя сувязі згублены. Пачынаеш распытваць, хто чым займаецца ў нейкім горадзе, замяраеш аўдыторыю, спрабуеш зразумець, дзе гэты праект можа быць запатрабаваны.

Калі задумваў польскі тур, на мяне выйшаў арганізатар, які раней працаваў у Мінску. І пераканаў, што зробіць найлепшы тур. А пасля прапаў і не выходзіць на сувязь.

Як гэта робіцца на практыцы? Бачу, што, напрыклад, у нейкага артыста нядаўна быў тур у польскіх гарадх, прашу ў яго кантакты. Дзесьці арганізатар не можа дапамагчы, але ён раіць іншага.

Адначасова я кінуў кліч, што займаюся новым праектам, што выйшаў цудоўны альбом. Адзавіцеся! Нешта атрымалася, хоць польскі тур прадаецца слаба. Але заўсёды першы раз трэба ехаць у нікуды.

— Акрамя арганізацыі тура, ці трэба прыдумваць назву групы, лагатып. Ці гэта не ўваходзіць у вашу кампетэнцыю?

— Уваходзіць — ад візуалу да вядзення сацсетак і вычыткі інтэрв’ю.

— Яны едуць без візуалу?

— Мы ўсе ўжо падрыхтавалі раней.

— Гэта тое, што на іх плакаціках?

— Мне таксама не падабаецца, але спыніліся на гэтым варыянце. Проста абедзьве артысткі вельмі хвалююцца пра візуал, але пры гэтым яны знаходзяцца у няўстойлівым стане і пакуль не могуць убачыць, як можна візуальна адлюстраваць іх музыку. Не змаглі прыйсці да фінальных касцюмаў. Не могуць знайсці мастака, які ім намалюе тое, што менавіта ім трэба. Не могуць выбраць чалавека, які можа класны кліп зрабіць, што трапіць у цэль.

Пакуль ідзе пошук, але мяркую, што ўсё адбудзецца выпадкова.

«Корпус — гэта людзі!»

— Сем гадоў адпрацаваў культурны цэнтр «Корпус» на Машэрава, 9. Задаволены вынікам?

— Вельмі задаволены! Мне здаецца, што «Корпус» зрабіў вельмі шмат і пакінуў след у культурным жыцці. Мы вырасцілі новае пакаленне людзей. Ведаю, што многім артыстам дапамаглі. «Корпус» быў беспрэцэдэнтнай з’явай.

— Стартавай пляцоўкай для творцаў?

— Так, дакладна. Мы, канечне, рэалізавалі не ўсё, але многае з таго, дзеля чаго ён ствараўся.

— У якім фармаце сёння існуе «Корпус»?

— Цяпер мы спрабуем перафарматаваць «Корпус» у інстытуцыю і зарэгістраваць яе. Шукаем фармат. Магчыма, гэта будзе фонд ці кансалтынг. Бо на дадзены момант каманда «Корпуса» займаецца распрацоўкай і вядзеннем культурных праектаў і кансультацыяй артыстаў, куратараў па напісанні пісьменных заявак для падачы на рэзідэнцыі, стыпендыі. Мы сутыкнуліся з тым, што гэта надзвычай складаная справа. Да нас звяртаюцца, каб мы аформілі, адкарэктавалі, сфармулявалі тэзісы. І ў нас гэта добра атрымліваецца.

Мяркую, што ў будучым «Корпус» будзе арганізацыяй, якая не толькі робіць свае праекты, але галоўным чынам дапамагае выжыць беларускім творцам у эміграцыі, дапамагае ў пошуку фінансавання і ў рэалізацыі праектаў.

— Прадстаўце, калі ласка, вашу каманду.

— Маша Значонак — дырэктар «Корпуса».

Ліза Неўмяржыцкая — фандрайзер і праектны менеджар. Вельмі точны чалавек.

Максім Крук — сцэнограф, мантажнік і інжынер. Як тэхнічны дырэктар, ён рэалізуе выставачныя экспазіцыі. Для тэатра — распрацоўвае дэкарацыі, для канцэртаў — працуе з дыджэем, з тэхнікамі.

Я — арт-дырэктар і капірайтар, прыдумваю канцэпцыі і пішу тэксты, распрацоўваю рэкламныя кампаніі і з усімі камунікую.

— Ваша каманда страціла ці набыла з пераездам? Круцей стала працаваць?

— Безумоўна, страціла! Мы страцілі сваё месца.

З іншага боку, калі б мы засталіся ў Беларусі, я не ўпэўнены, што «Корпус» існаваў бы. Нам бы не далі працаваць. Мы супрацоўнічалі з усімі буйнымі недзяржаўнымі арганізацыямі, з еўрапейскімі прадстаўніцтвамі. Іх цяпер няма ў Беларусі.

Цяпер замест «Корпуса» там арганізацыя, што выстаўляе лубок і нейкія акварэлькі.

І безумоўна, мы штосьці набылі з пераездам. Новыя магчымасці. А галоўны плюс — гэта свабода. Каб я там застаўся, то на зоне лес валіў бы.

Раней маё адчуванне свабоды было даволі эфемерным. Цяпер яўнае.

— Адчуванне жыцця стала вастрэйшым, так?

— Гэта дакладна!

Музыка — зброя

— Як з’явілася ідэя перформансу 23 жніўня 2020 года?

— Першы буйны мітынг адбыўся 16 жніўня. Мы з камандай ходзім, бачым шмат народу каля стэлы. Сустракаем знаёмых, літаральна на кожным куце. І ўсе пытаюцца, чаму няма музыкі? Чаму на стэле не стаяць калонкі? Чаму няма сцэны, дзе нехта прамаўляе ці нешта грае?

— Таму што ў мітынгу не было цэнтру.

— І ўсе чамусьці нам гэтае пытанне задаюць. І мы вырашылі, што нешта з гэтым трэба рабіць… Вельмі хутка і спантанна прыдумалі мабільны пульт на рамянях.

— Аналагаў няма?

— Насамрэч ёсць. Я бачыў відэа, дзе англійскі дыджэй ходзіць з падобнай, але прафесійнай устаноўкай і грае нудную музыку, такое «тыц-тыц». І з мікрафонам чапляецца да людзей.

Мы сваю канструкцыю сабралі за два дні.

— Што вы адчувалі ўнутры гэтага віру, які стварылі сваёй музыкай?

— Мандраж… Насамрэч вельмі класныя адчуванні. Я зрэдку глядзеў па баках, бачыў, як народ падцягваецца, як рэагуе. Энергетыка была класная, аддача — моцная.

На ўсялякі выпадак вакол мяне была страховачная каманда, бо я вельмі баяўся, што да нас пачнуць падыходзіць і патрабаваць паставіць «Муры» ці «Тры чарапахі».

А мы былі зараджаны рабіць рэйв, а не ставіць рэчы, што працуюць «у лоб». Таму вакол мяне былі 4 чалавекі, які павінны былі патлумачыць, што ў чалавека свая праграма.

— Як вы яе складалі?

— Я выбіраў трэкі, пад якія добра крочыць. Мажорныя, каб не ў бег, а ў крок патраплялі. Каб быў магутны бэйс, дудкі, рэчытатыў.

Каб было крыху беларускага, тыпу Shuma, крыху ўкраінскага, тыпу Alyona Alyona.

Але прайшло ўсе вельмі хораша, танцавалі ўсе і ніхто нічога не прасіў. Усе радаваліся.

Мы змантавалі відэа за дзень, а на наступны выклалі. Народ стаў патрабаваць працягу. І мы зрабілі другую акцыю, але яна была горшай. На відэа бачна па тварах людзей, што яны напружаныя, няма адчування свята.

Усіх пакуюць, а я іду з гэтай фігнёй міма завулка, дзе стаіць ГУБОПІК. Яны забарыкадзіравалі завулак, самі на джыпах, з помпавымі ружжамі. А пасярод дарогі — астравок бяспекі, а на ім дарожная канструкцыя.

Станаўлюся на яе і пракручваюся, каб зняць, пасля паварочваюся да іх, а яны разглядаюць мяне ў бінокль.

Мы адышлі, і адразу пасля гэтага ўсіх пачалі хапаць. Вырашылі больш не хадзіць. Я ўявіў, як упаду як жук са сваёй устаноўкай, буду ручкамі матляць, а мяне яшчэ біць будуць. Далёка не збяжыш з такім цяжарам.

— Якімі павінны быць дыджэй-сэты для людзей, траўмаваных вайной і рэпрэсіямі?

— Як па мне, сёння трэба рабіць рэйвы як апошні раз. Акрамя таго рэйв — сам па сабе своеасаблівая тэрапія: цябе захоплівае электронная гучная музыка і ты аддаешся ёй. У тэхна-культуры гэта так і працуе: калі ты цалкам пагружаешся, то вытанцоўваеш усё. Калі мы рабілі мерапрыемства ў падтрымку Украіны, то казалі, што трэба не проста танцаваць, а вытанцаваць усё напружанне. Гэта сапраўды працуе, адразу тое бачыш. Рэйв заўсёды здымае стрэс.

— Вы адсочваеце, хто з музыкаў застаўся ў Беларусі? Назіраеце за іх лёсам?

— Так, уважліва сачу. Мала засталося, але яны нідзе не выступаюць і не хочуць ад’язджаць. Немагчыма дапрасіцца, бо ёсць абставіны, якія не дазваляюць ім з’ехаць.

Я лічу гэты рух «Мы застаемся!» вельмі згубным. Аднак, веру, што мы вернемся. Яшчэ не згасла гэта вера.

Буду ў першых шэрагах… Як толькі можна будзе, як толькі не будзе пагражаць мне дзясятка за тое, што збег… Нават не буду чакаць значных перамен у краіне, вярнуся адразу, каб на выпаленым полі пачаць нешта ўзгадоўваць.

— На ваша адчуванне: музыкантаў больш вернецца, чым прадстаўнікоў іншых прафесій?

— Мяркую, што так. Бо я бачу, што большасць беларускіх музыкантаў, акрамя тых, што актыўна ездзяць па беларускіх дыяспарах, не запатрабаваныя. Яны не ведаюць што рабіць, як сабе прасоўваць.

— Чаму так актыўна рэпрэсуюць музыкаў у Беларусі?

— Я не назіраю нейкага асаблівага да іх стаўлення. Відавочна, што выкошваюць усю незалежную культуру…

Падпісвайцеся на культурныя навіны Reform.by у Telegram