«Гульня ў хованкі, толькі на смерць»: п’есу на ўкраінскай мове беларускага аўтара Віталя Карабаня прэзентавалі ў Варшаве

Прадзюсарская тэатральная ініцыятыва INEXKULT распачала другі сезон «Чытак у бары». Пад дахам бара Karma Crew у Варшаве цягам трох месяцаў будуць прадстаўляць тры п’есы на ўкраінскай мове.

30 траўня адбылася чытка п’есы Віталя Карабаня «Навіть не уявляю як ти».

Віталь Карабань — выпускнік Беларускай акадэміі мастацтваў, шэсць гадоў пражыў ва Украіне, застаўшы пачатак вайны. П’еса «Навіть не уявляю як ти» напісана беларускім рэжысёрам і сцэнарыстам на ўкраінскай мове. Гэта — дакументальная драма, створаная на рэальных гісторыях жыхароў Марыупаля, Харкава, Сум, Мікалаева, Херсона.

У аснове тэксту — фіксацыя размоў, якія вяліся ў лагеры для ўцекачоў у першыя два тыдні поўнамаштабнага ўварвання Расіі ва Украіну. Гэты час Віталь Карабань правёў у Вінніцы, дзе ў пачатку вайны быў размешчаны лагер для бежанцаў. Аўтар слухаў, пра што размаўляюць людзі, калі выходзілі папаліць і перакінуцца кароткімі фразамі, у якіх сканцэнтравана перадавалі той жах, які раптоўна абрынуўся на іх. «За кожным маім безыменным персанажам — канкрэтны чалавек. Ты мог размаўляць тады з дзясяткам людзей, і ўсе яны гаварылі падобнымі словамі», — тлумачыць аўтар п’есы.

Героі п’есы — звычайныя людзі, якія раптоўна былі вымушаныя змагацца за выжыванне, а не вырашаць свае будзённыя клопаты. Гэта людзі, якія апынуліся на памежжы. «Калі распачалася вайна, не пыталі, кім ты працуеш, а пыталі, кім ты працаваў да вайны», — кажа Віталь Карабань. У жахлівых умовах раптоўна выяўляецца сутнасць чалавека, і некаторыя міжволі становяцца героямі.

«Жыццё мяне да гэтага не рыхтавала», — скажа адна з жанчын. Уся драма тут сканцэнтравана ў словах, у расповедах. Пра што гавораць шэсць безыменных герояў, тры мужчыны і тры жанчыны? Пра ўзаемаадносіны з родзічамі у Расіі, пра жыццё ў Марыупалі, пра тое, як цяжка пакінуць сваё жытло, пра доўгую дарогу праз дзесяць кардонаў, пра тое, як здавалі кроў для параненых, пра мары аб хуткім заканчэнні вайны і планы на будучыню ў мірны час, пра ўзаемадапамогу і начныя кашмары, пра жаданне пераехаць у Еўропу, каб працаваць там няважна кім, пра страту блізкага чалавека. Пра тое, як прывыкалі да абстрэлаў, пра «гульню ў хованкі, толькі на смерць», — як кажа адна з жанчын.

Амаль манатонны пералік жахаў, побытавая атмасфера, паступовае прывыканне да ненармальнасці і цяжкае пачуццё няпэўнасці… Ніхто з іх яшчэ не прадчувае, што ўсё гэта будзе доўжыцца гадамі.

Чытэльнікі — беларусы і ўкраінцы: сам рэжысёр Віталь Карабань, Святлана Зелянкоўская, Валерыя Ободянска, Валерыя Сігова, Ігар Сігоў і Максім Шышко.

Акторка Святлана Зелянкоўская расказала Reform.news, што праект стварыўся падчас тэатральнай рэзідэнцыі, у якую яна была запрошана праз ініцыятыву INEXKULT.

«Мяне цікавіць тэма вайны. У п’есе мне падабаецца тое, што тут прадстаўлены розныя характары і паказана рознае стаўленне да вайны. Я — беларуска, але восем гадоў пражыла ва Украіне і застала пачатак вайны. Хавалася ад абстрэлаў разам з усімі, адчувала страх і ўвесь спектр эмоцый. Праз два тыдні з’ехала за мяжу. Запрасілі мяне паўдзельнічаць у чытках таму, што я добра ведаю ўкраінскую мову, ва Украіне я працавала ў кіно і ў тэатры».

П’еса Віталя Карабаня «Навіть не уявляю як ти» была паказана ў Львове ў маі 2023-га. Ён таксама аўтар п’есы «How are you?», якая абапіраецца на асабістыя сведчанні людзей, якія змагаюцца за жыццё ў варунках вайны. Была пастаўлена рэжысёрам Андрэем Новікам камандай «BY TEATR».

Праект «Чытак у бары» быў створаны ў рамках мастацкай рэзідэнцыі Instytut Teatralny im. Zbigniewa Raszewskiego, пры падтрымцы Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

Аўтар праекта — Пётр Непагода.

Падпісвайцеся на культурныя навіны Reform.news у Telegram