Дзесяць дзеячаў культуры прызнаны «тэрарыстамі» за апошнія паўгады

Такія лічбы ў маніторынгу парушэння культурных правоў і правоў чалавека ў дачыненні да дзеячаў культуры за студзень-чэрвень 2022 года апублікаваў Беларускі ПЭН.

Зыходзячы з справаздачы аб’яднання, у «Топ-3» парушэнняў за гэты перыяд уваходзяць: пераслед за іншадумства, права на справядлівы суд, адвольнае затрыманне.

19 дзеячаў культуры прызнаны «экстрэмістамі», 5 творчых ініцыятыў, медыя, у тым ліку з кантэнтам культурнай тэматыкі, прызнаны «экстрэмісцкімі фарміраваннямі», 10 дзеячаў культуры – «тэрарыстамі».

Зафіксаваны 37 парушэнняў права на ліставанне ў пенітэнцыярных установах рознага ўзроўню.
33 вобшукі праведзены ў дзеячаў культуры і юрыдычных асоб сферы культуры.

98 дзеячаў культуры на цяперашні момант прызнаны палітзняволенымі, 46 з іх адбываюць крымінальнае пакаранне ў калоніях. 38 чалавек з ліку дзеячаў культуры былі асуджаны за першае паўгоддзе 2022 года.

Такім чынам, за агучаны тэрмін было зафіксавана 699 парушэнняў культурных правоў і правоў чалавека ў дачыненні да дзеячаў культуры. За голымі лічбамі і пералікам прозвішчаў, пададзеным ПЭНам, хаваюцца катастрафічныя для культуры наступствы. Выяўленне грамадскай пазіцыі творчага чалавека сёння падпадае пад артыкулы: “Арганізацыя і падрыхтоўка дзеянняў, якія груба парушаюць грамадскі парадак, або актыўны ўдзел у іх”, “Распальванне варожасці”, “Стварэнне экстрэмісцкага фарміравання, або актыўны ўдзел у ім” і іншыя.

— Адна з адносна новых практык задушэння іншадумства, – адзначае ПЭН, – прымяненне антыэкстрэмісцкага заканадаўства ў дачыненні да апанентаў рэжыму. Праваабарончыя арганізацыі («Вясна», «Human constanta», БАЖ, «Сова») адзначаюць тэндэнцыю надзвычай шырокага тлумачэння ў Беларусі палажэнняў заканадаўства аб экстрэмізме з пачатку пратэстаў у жніўні 2020 года. На сёння правапрымяняльная практыка мэтанакіравана фармуецца такім чынам, што «экстрэмізм» у краіне – гэта ўдзел у мірных акцыях пратэсту, каментарый у сацыяльных сетках з асуджэннем гвалту, эмацыйнае выказванне ў адрас прадстаўніка ўлады і іншыя падобныя дзеянні.

Рэпрэсуюцца не толькі дзеячы культуры, але і культурніцкія арганізацыі. У «Пераліку арганізацый, фарміраванняў, індывідуальных прадпрымальнікаў, якія маюць дачыненне да экстрэмісцкай дзейнасці» 71 суб’ект. Напрыклад, у першым паўгоддзі 2022 у спіс унесены «Беларуская Рада Культуры» – ініцыятыва, якая падтрымлівае беларускую культуру; выданне «Наша Ніва» (сайт і сацсеткі, мэсэнджары), якое мае на сайце раздзел «Культура»; гомельскае выданне «Флагшток» (сайт і Telegram), якое, сярод іншага, піша пра культуру і захаванне гістарычнай спадчыны; тэлеграм-каналы пра беларускую гісторыю і культуру «Historyja» і «Rezystans».

У спісе «экстрэмісцкіх матэрыялаў» прыкладна 18 пазіцый маюць дачыненне да сферы культуры або да дзеячаў культуры – СМІ з кантэнтам культурнай тэматыкі: «Беларускае Радыё Рацыя», «Рэгіянальная газета», «Віцебскі кур’ер news», media-polesye.by, nadniemnemgrodno.pl, «MOST»; YouTube-каналы «Жизнь-малина» і «Ms. Anne Nittelnacht» – праект даследавання яўрэйскай культуры; чатыры кнігі беларускіх аўтараў: Віктор Ляхор, «Военная история Беларуси. Герои. Символы. Цвета»; Тарас А. Я., «Беларусь на распутье. Сборник статей»; Альгерд Бахарэвіч, «Сабакі Эўропы»; Зміцер Лукашук, Максім Гаруноў, «Беларуская нацыянальная ідэя», а таксама іншыя матэрыялы.

Увесь спіс парушэнняў культурных правоў і правоў чалавека ў дачыненні да дзеячаў культуры можна ўбачыць на сайце Беларускага ПЭНа.

Падпісвайцеся на культурныя навіны Reform.by у Telegram